1. Πώς ξεκινά ένας φιλοσοφικός διάλογος με παιδιά;

2014-06-26 00:00

 

     Το ξεκίνημα γίνεται συνήθως με κάποιο βοήθημα, που δίνει εναύσματα για να διατυπωθούν ερωτήματα και να ξεκινήσει η συζήτηση. Το βοήθημα μπορεί να είναι: α) ένα παραμύθι ή ένα αφήγημα, β) ένα ποίημα, γ) ένα βίντεο, δ) ένα μουσικό κομμάτι ή ένα τραγούδι, ε) ένα ντοκιμαντέρ, στ) ένα ρεπορτάζ από εφημερίδα. Ως αφορμή μπορεί επίσης να χρησιμεύσει κάποιο συμβάν, μια εκδρομή ή μια επίσκεψη σε μουσείο.

    Αλλά πολλά εξαρτώνται και από την προετοιμασία που έχει κάνει ο δάσκαλος. Χρειάζεται να έχει σκεφτεί κάποια ερωτήματα που θα θέσει στα παιδιά για να τα παρακινήσει στον προβληματισμό, καθώς και να έχει απαντήσει ο ίδιος σε κάποια ερωτήματα: Είναι το προτεινόμενο βοήθημα αρκετά προκλητικό και κατάλληλο για τα παιδιά αυτής της σχολικής τάξης; Δίνει στα παιδιά τη δυνατότητα να σκεφτούν και να θέσουν ερωτήματα; Είναι αρκετά ενδιαφέρον όχι μόνο για τα παιδιά αλλά και για τον ίδιο τον δάσκαλο; Εκφράζει κάτι διφορούμενο, ώστε να φέρει τα παιδιά σε αμηχανία και σε αντιπαράθεση;

    Καλό είναι να επικεντρώσει ο δάσκαλος τις προσπάθειές του σε μία έννοια (ή το πολύ δύο). Έτσι θα ξέρει σε κάθε στιγμή, πόσο πλησιάζει η συζήτηση τον σκοπό της (π.χ. να κατανοήσουν και να ορίσουν τα παιδιά αυτή την έννοια) και πόσο η συζήτηση απέχει ή απομακρύνεται από αυτόν τον σκοπό. Τέτοιες έννοιες, προσιτές ακόμα και σε νήπια, μπορούν να είναι: 1) το θάρρος - η δειλία, 2) τα ψέματα - η ειλικρίνεια, 3) η φιλία - η εχθρότητα, 4) ο φόβος, 5) το αγόρι - το κορίτσι, 6) ο πόλεμος - η ειρήνη, 7) η ζωή - ο θάνατος, 8) η δουλειά - η τεμπελιά, 9) το όνειρο - η πραγματικότητα, 10) ο άνθρωπος - το ζώο, 11) ο εαυτός μας, 12) η γνώση - η πίστη, 13) το καλοκαίρι - ο χειμώνας, 14) η φτώχεια - ο πλούτος, 15) η υγεία - η αρρώστια, 16) το καλό - το κακό, 17) η πατρίδα, 18) η δύναμη - η αδυναμία, 19) η δικαιοσύνη - η αδικία, 20) η φαντασία κλπ.

    Όταν παρουσιαστεί το υλικό, δηλαδή όταν διαβάσει ο δάσκαλος φωναχτά το παραμύθι ή το ποίημα, συνιστάται να αφεθεί κάποιο χρονικό διάστημα στα παιδιά για να σκεφτούν. Μπορούν να παροτρυνθούν να ζωγραφίσουν κάτι σχετικό ή να κρατήσουν κάποιες σημειώσεις. Μπορούν να σωπάσουν ή να μιλήσουν σιγανά με τον διπλανό τους. Μπορούν να σκεφτούν κάποιο ερώτημα που θα διατυπώσουν αμέσως μετά στην ολομέλεια. Σ' αυτό το στάδιο μπορούν επίσης, με την καθοδήγηση του δασκάλου, να ασκηθούν τα παιδιά σε διαλογισμό (meditation) ή σε γιόγκα.